Πινακάκια αφής!

         Ο όρος «αισθητηριακή ολοκλήρωση» (A.J.Ayres, 1979) εκφράζει μια φυσιολογική νευρολογική διαδικασία, τη βασική και κορυφαία ανθρώπινη λειτουργία της οργάνωσης και επεξεργασίας των ποικίλων ερεθισμάτων που λαμβάνονται μέσω όλων των αισθήσεων με τρόπο τέτοιο, ώστε να μπορέσουν να αξιοποιηθούν και να χρησιμοποιηθούν. Συνήθως, πρόκειται για μια ακούσια διαδικασία, ωστόσο υπάρχει ένα ποσοστό στον παγκόσμιο πληθυσμό για το οποίο η διαδικασία δυσχεραίνεται από δυσκολίες που συναντώνται στην πρόσληψη αλλά και ολοκλήρωση των ερεθισμάτων. 

      Η διαταραχή της αισθητηριακής ολοκλήρωσης απαντάται αρκετά συχνά και σε παιδιά που βρίσκονται στο αυτιστικό φάσμα, που παρουσιάζουν υπερευαισθησία ή υποευαισθησία σε συγκεκριμένα ερεθίσματα. Για τη διαχείριση αυτών των αισθητηριακών θεμάτων χρησιμοποιούνται διάφορες δραστηριότητες (λεπτής / αδρής κινητικότητας, οπτικές, οσφρητικές, απτικές, στοματικές, κλπ.) και υλικά (στρώματα, πολυαισθητηριακά παιχνίδια, μπάλες, αιώρες, κλπ.), με ιδιαίτερη έμφαση στο αιθουσαίο σύστημα, την αίσθηση της αφής ή την ιδιοδεκτικότητα. Η συμβολή του εργοθεραπευτή εδώ, παράλληλα με την ύπαρξη μιας οργανωμένης και κατάλληλα εξοπλισμένης αίθουσας εργοθεραπείας, είναι κάτι παραπάνω από απαραίτητη και πολύτιμη. 

        Το παιχνίδι αισθητηριακής ολοκλήρωσης μπορεί να αποτελέσει το βασικό κλειδί σε ένα ζωτικό μέρος της ανάπτυξης του παιδιού. Αισθητηριακό είναι το παιχνίδι που εμπλέκει τη χρήση μιας ή περισσότερων αισθήσεων: αφή, όραση, ακοή, όσφρηση, γεύση. 

            Οι αισθήσεις είναι ουσιαστικά ο οδηγός για τον κόσμο γύρω μας και προσφέρουν αμέτρητες ευκαιρίες για δημιουργικές ανακαλύψεις. Το παιδί (με ή χωρίς αναπηρία) μαθαίνει καλύτερα όταν μπορεί να έχει εμπειρίες μάθησης με όλες του τις αισθήσεις, όταν βλέπει, αγγίζει, ακούει, μυρίζει, γεύεται. 

           Μια προτεινόμενη δραστηριότητα είναι και οι απτικοί πίνακες ή πίνακες αφής. 

      Πρόκειται για μια εύκολη και οικονομική δραστηριότητα, με απλή κατασκευή. Χρειαζόμαστε κομμάτια (περ. 12x10 εκ., αλλά υπάρχουν και σε άλλες διαστάσεις στο εμπόριο) από χοντρό χαρτόνι ή μακετόχαρτο. Στη δική μου κατασκευή χρησιμοποίησα πολύ χοντρό χαρτόνι, πάχους 2mm. Στη συνέχεια, συγκεντρώνουμε από το σπίτι ή/και το σχολείο τα υλικά που θα χρησιμοποιήσουμε. Μερικές προτάσεις είναι οι εξής:

-βαμβάκι

-χαρτί υγείας

-ξυλάκια (χοντρές λίμες που χρησιμοποιούν οι γιατροί)

-πλαστελίνη

-γυαλόχαρτο

-συρματάκια καθαρισμού πίπας

-κουμπιά

-κορδέλες

-αλουμινόχαρτο

-αφρώδες υλικό

-χαρτόνι οντουλέ

-διαφάνεια

-πούπουλα

-φελλός

-μαλλί πλεξίματος

          Στη συνέχεια, κόβουμε τα πινακάκια σε δύο ίσα μέρη και φτιάχνουμε ζευγάρια, κολλώντας τα υλικά μας με κόλλα. Εναλλακτικά, μπορούμε να αφήσουμε τα πινακάκια ολόκληρα. 

          Μπορούμε να ομαδοποιήσουμε τα πινακάκια, ανάλογα με το υλικό, να τα εισάγουμε σιγά σιγά, ανάλογα με τις δυνατότητες και τις ανάγκες του παιδιού, να τα επεξεργαστούμε όλα μαζί ή ένα-ένα. Απλώνουμε μπροστά στο παιδί όσα (μισά) πινακάκια θέλουμε, ενώ σε ένα κουτί βάζουμε τα ζευγάρια τους. Προτρέπουμε το παιδί να διαλέγει μόνο του από το κουτί και στη συνέχεια να βρίσκει το αντίστοιχο ζευγάρι του (ταύτιση ή αντιστοίχιση, ανάλογα με τη δραστηριότητα που δημιουργούμε ή το διαθέσιμο χώρο).

Συνολικά, μου βγήκαν 44 πινακάκια, δηλ. 22 ζευγάρια με 22 διαφορετικές υφές. Δείτε στη φωτογραφία:

Η αποθήκευση αυτών των πινάκων αφής γίνεται εύκολη με τη χρήση ενός απλού κουτιού:

Με τη συγκεκριμένη δραστηριότητα διεγείρουμε τις αισθητηριακές διόδους πρόσληψης ερεθισμάτων χρησιμοποιώντας την αίσθηση της αφής, αλλά επιτυγχάνουμε και την εξάσκηση της οπτικής διάκρισης, καθώς και νοητικών ικανοτήτων. Απευθύνεται σε παιδιά προσχολικής και σχολικής ηλικίας, με ή χωρίς αναπηρία.